1) Сёння на уроку мы закончылi вывучэнне аповесцi Васiля Быкава «Жураўлiны крык» . Гэтая аповесць, як i iншыя творы Быкава, што я прачытаў, — пра вайну. Апiсання ваенных дзеянняў у творы не шмат, больш старонак адведзена апiсанню настрою i стану герояў, iх успамiнам i перажыванням. З усiх салдат, якiя засталiся на пераездзе затрымлiваць ворага, мне найбольш спадабаўся Свiст. Вясёлы i знаходлiвы, Вiцька дапамагаў воiнам забыцца пра тое, што iх, магчыма, чакае смерць. Яго жарты падымалi ў салдат настрой. Вiцька Свiст сам вельмi шчодры чалавек i не любiць скупых.

2) Нядаўна я прачытаў аповесць Васіля Уладзіміравіча "Жураўліны крык". Гэтая аповесць аб суровых днях... Яна была напісаная Быкавым у 1959 годзе, калі пісьменнік жыў у нашым горадзе Гродна. З гэтага твора пачынаецца Быкаў-пісьменнік.

Што такое подзвіг? У чым сутнасць гераізму? На гэтыя пытанні дае адказ пісьменнік у аповесці "Жураўліны крык".

Шасцёра салдат на чале са старшыной Карпенка павінны пратрымацца суткі на скрыжаванні шашы і чыгункі, каб абяскроўленыя полк змог замацавацца на новых пазіцыях. Салдаты - вельмі розныя, зусім не падобныя адзін на аднаго людзі. У кожнага свой характар, свае адносіны да жыцця, сваё мінулае.

У аповесці "Жураўліны крык" Быкаў піша пра тое, пра што ў той час казалі шэптам! А шматлікія беларускія пісьменнікі наогул не пісалі. Ім не хапала мужнасці, каб сказаць, што на вайне былі смяротнікі, якi загадваў цаной жыцця спыняць фашыстаў. Пра гэта - "Жураўліны крык". Аб воінскім гонару і антыгуманных рашэннях камандавання. Аб маладых і не вельмі людзей, якім так хацелася жыць. Пра людзей, запісаных у лагер "ворагаў народа" (Віцька Свіст, Пшанічны), якія гінуць 1 героем, а другі - здраднікам. Аб маладым, зялёным Глечык, падобным на падбітага, параненага жураўля, які, выбіваючыся з сіл, імкнецца дагнаць жураўліны клін і не можа. Складаная і жорсткая гэтая вайна.

Гераізм ў Быкава - гэта праява высокага чалавечага духу. Вобраз салдата ў аповесці "Жураўліны крык" паказаны Быкавым на фоне суровага і трагічнага сорак першага года, самага цяжкага года вайны, калі найбольш востра стаяла пытанне не толькі пра мільёны чалавечых жыццяў, але і пра лёс Радзімы, яе будучыні.

Паставіўшы сябе на месца самага маладога салдата, Глечыкаў, я падумаў пра тое, колькі адвагі і мужнасці трэба было мець, каб выстаяць да канца і не здрыгануцца. Дзякуючы такім салдатам, мы сёння жывем, ходзім у школу і марым пра будучыню.

3) Прынцып арганізацыі аповесці «Жураўліны крык» абумоўлены мэтай — прааналізаваць матывы паводзін людзей, гераізму і баязлівасці, ваганні паміж абавязкам і страхам. У аповесці, якая складаецца з кіраўнікоў-навел, прысвечаных кожнаму з персанажаў, раскрываецца супярэчлівасць, складанасць унутранага жыцця Пшанічнага, Глечыка, Фішэра. Прасторава-часавыя межы аповесці «размыкаюцца» адступленнямі ў мінулае герояў, у даваеннае жыццё. Ва ўспамінах адкрываецца «гісторыя» характару, яго фарміраванне….

«Ім, — піша Быкаў, — хацелася толькі аднаго — дажыць да канца вайны. Толькі б перамагчы фашызм, дачакацца перамогі, убачыць хоць бы адзін мірны дзень без агню і крыві, і болей, здаецца, нічога б не трэба было. Яны былі згодныя на любую працу, на самае сціплае месца ў жыцці, ім усюды быў бы жаданы спакой пасля таго пекла, якое яны перажылі на фронце».

Пад ціскам абставінаў не ўсе людзі здольныя вытрымаць абстаноўку, але гэтыя людзі ўнутрана гатовыя да здрады і баязлівасці.

Такія людзі свядома здзяйсняюць здраду, але ў той жа час не пазбаўленыя жалю…

У канчатковым выніку толькі ў барацьбе да чалавека прыходзяць поспех і перамога над сабой. Яшчэ раз хочацца падкрэсліць, што ў апісанні чалавека на вайне пісьменнік пазбягае аднабаковага малюнка: бо чалавек пастаянна змяняецца, праяўляе то адны, то іншыя якасці. Усе героі быкавскіх аповесцяў, вельмі розныя па характары, узросце, тэмпераменту, аб’яднаныя адным: пачуццем гонару, адчуваннем таго, што яны выконваюць свой воінскі абавязак, уменьнем браць на сябе адказнасць у цяжкіх жыццевых сітуацыях. Самы галоўны подзвіг гэтых людзей — гэта перамога над сабой, над сваей стомленасцю і болем, якая і есць самы галоўны залог духоўнай крэпасці чалавека.