казахский
Берел қорымы – сақ дәуірінен сақталған тарихи ескерткіш.


Шығыс Қазақстан облысы Катонқарағай ауданында Бұқтырма өзенінің оң жағалауында Берел ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7 – 8 км жерде орналасқан. Қорым солтүстігінде Берел және Бұқтырма өзендерінің қосылған жерімен, оңтүстігінде Қансу өзенімен, ал батысы мен шығысында таулармен шектелген Бұқтырма өзенінің оң жағасындағы алаңда орналасқан.

Ескерткіштің координаттары: 490 градус 20 сағат солтүстік ендік, 860 градус 22 сағат шығыс бойлық. Обалар Бұқтырма өзенінен 40-45 метр биік жатқан үшінші террассасында шоғырланған. Сақ және түркі кезеңдерімен мерзімделетін жетпістен астам обалардан құралған қорым 4000х1000 шаршы метр жерді алып жатыр. Берел қорымындағы обалар мен ғұрыптық ескерткіштер оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа созылып жатқан бірнеше тізбекке және жеке топтарға шоғырланған. Әрбір тізбекте бұл өңірді б.з.б. 1 мыңжылдыңтың екінші жартысында мекендеген тайпалық одақтардың өкілдері жерленген болуы мүмкін. Тізбектердегі үлкен, орташа жєне кішігірім обалар сол замандағы әлеуметтік жіктің болғандығының көрінісі болып табылады.

Қорымдағы ең ерте обалар б.з.б. 4-3 ғасырларда үйілген (2400-2300 жылдары бұрын), ал кейінгілері көне түркілер дәуірімен мерзімделеді - б.з. 7-8 ғасырларда (1200-1300 жылдары бұрын).


русский
Некрополь Берел-исторический памятник сакской эпохи.
В Катон-Карагайском районе Восточно – Казахстанской области находится в 7-8 км к юго-западу от села Берель на правом берегу реки Бухтарма. На севере могильник расположен на площади правого берега реки Бухтарма, ограниченного рекой Кансу, на юге и горами на Западе и востоке.
Координаты памятника: 490 градусов северной широты 20 часов, 860 градусов восточной долготы 22 часа. Курганы сосредоточены на третьей террасе, которая находится на высоте 40-45 метров от реки Бухтарма. Могильник из более семидесяти курганов, датируемых Сакским и тюркским периодами, занимает 4000х1000 квадратных метров. Курганы и ритуальные памятники могильника Берель сосредоточены на нескольких цепочках и отдельных групп, расположенных с юго-востока на северо-запад. В каждой цепи это регион б.з.б. Во второй половине 1 тысячелетия могут быть похоронены представители племенных союзов. Крупные, средние и небольшие курганы в цепях являются проявлением того, что существует социальный шум того времени.
Самые ранние курганы в могильнике б.з.б. В 4-3 веках насыпь (2400-2300 гг. до н. э.), а в последующие-периодизация древнетюркской эпохи-С. з. В 7-8 веках (1200-1300 гг. назад).