Размещено 3 года назад по предмету
Қазақ тiлi
от 280510kz
1-тапсырма. Мәтiндi мұқият тындап, берілген мәтін мазмұны бойынша жалпы және накты сұрақтарға жауап беріп, мәтiндегi акпаратты шынайы өмірмен байланыстырыныз. Су - өмір нәрі Осы бiр карапайым кағидаға зер салсак, сугтысты талай дерек келтiруге болады. Су табигаттагы барлык тiршiлк атаулының құрамына кіреді. Көптеген осiмдiк 80-95% судан тұрады. Жануарлар мен адам денесiнде де су коп. Адам ағзасынын букiл салмагынын жартысынан кобi сулын улесiне тиедi. Ол каннын, ас корытатын солдiн, сілекейдiн курамына кiредi. Салмагы 70 кг адамнын денесінде 50 кг су болады. Адам су ішпей бiр апта гана шыдай алады. Су барлык есiмдiктер мен жануарлар әк ағзасынын курамына кіреді. Іркiлдек тенiз жәндiгi медузанын букіл салмагынын 99% судан тұрады. Егер 1 кг карбы кептірсе, одан 20 г на кургак зат калада, ягни 98% судан құралада. Адам салмагынын 65% су десек, сонын 10-20%-нан айырылса тіршілік токтайды. Адамнын тамагына және iшуiне тәулiгiне 2-3 литр су керек. Адам тек тамактанудын өзiне жылына 60 тонна су тутынады. 1 кг картоп есiруге 300 литр. 1 кг бидай 1200 литр су жумсалады. Ал кант кызылшасына, мактага, әсіресе курiшке одан да коп су қажет. I тонна шойын корытуға - 130 тонна, ал 1 тонна алюминий алуга 1000 тонна су кажет болады. Адам денесiндегi букiл майынан, белоктарынын едәуiр бөлiгiнен айырылса тiрi калуы мүмкін, бiрак организмдегі судын коры унемi толыктырылып отыру керек: сусыз бірнеше күн гана жан сактауга болады. Су әр алуан заттарды ерiтедi, содан да ол тамак енiмдерiн сiңiру ушiн кажет. Су болып турганда организмде емiрлiк манызы бар көптеген химиялык реакциялар журiп жатады. Су тiптi, катты суйектiн iшiнде озiнiн мiндетiн аткарады. Оны дененiн арбiр клеткасынан табуға болады. 100 бал