Ответ:

Жаһандану – біртұтас әлемдік экономиканың қалыптасуына әкелетін әртүрлі елдердің өзара ықпалы мен өзара тәуелділігі күшейетін процесс. Нәтижесінде барлық адамдарды қамтитын орасан зор қоғам қалыптасады.

Кез келген құбылыс сияқты жаһанданудың да оң және теріс жақтары бар. Оларды анықтауға тырысайық. Оң жақтарынан бастайық.

Жаһанданудың арқасында әлемде интернет негізінде құрылған біртұтас ақпараттық кеңістік пайда болды. Демек, адам қай жерде өмір сүрсе де, ақпаратқа барлығы бірдей қол жеткізе алады. Жаһанданудың тағы бір артықшылығы – кез келген материалдық байлықтың барлығына қолжетімді болуы. Мысалы, экзотикалық жемістерге тікелей Тайландтан немесе құрылыс материалдарына Бразилиядан тапсырыс бере аламын. Сондай-ақ, жаһанданудың арқасында дүниедегі кез келген компанияға мамандығым бойынша адам керек болса, мен үш есе өсе аламын. Жиырма жыл бұрын мұндай сценарий мүмкін еместей көрінді.

Жаһанданудың тағы бір маңызды артықшылығы – трансұлттық корпорациялар. Бұл қай континентте болсам да, мен әрқашан сүйікті дүкендер желісіне барып, сапалы тауарларды сатып ала алатынымды білдіреді. Сондай-ақ, бұл компанияға жеткізілім көлемі өте үлкен, бұл маған тауарларды ең төмен бағамен сатып алуға мүмкіндік береді.

Бірақ қандай кемшіліктер бар? Жаһанданудың бірінші және ең маңызды кемшілігі сол трансұлттық корпорацияларда жатыр. Кейде олардың капиталы біріктірілген бірнеше елдің бюджетінен асып түседі. Ал егер олардың жоспарлары үкіметтердің жоспарларына қайшы келсе, онда оларда левередж болмайды. Бұл өте қауіпті болуы мүмкін.

Жаһандану процесі барлық адамдарды бір қолбасшылыққа біріктіретіндіктен, шағын халықтардың мәдениеті мен болмысының жойылып жатқаны да минус болып табылады. Тағы бір кемшілік – ғаламшардың қалпына келмейтін ресурстарының тез сарқылуы, өйткені қазір оларды бір ел ғана емес, бүкіл әлем игеріп жатыр.

Меніңше, жаһанданудың әсерін біржақты бағалау өте қиын сияқты. Бұл процестің белгілі плюстары да, кемшіліктері де бар. Бір нәрсе анық: бұл процесс жүріп жатыр және ол бізді қайда апаратынын уақыт көрсетеді.