Размещено 2 года назад по предмету
Қазақ тiлi
от danikrial272
І ТОКСАН №1 «Ауа райы және климаттық өзгерістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Оку максаты:Т/А 7.1.4.1 мәтiн такырыбы, сөйлеушiнiн дауыс ыргагы мен сөйлеу мәнері аркылы негізгі ойды анықтау; ӘТН. 7.4.2.1 сөйлеу тiлiндегi интонация, кiдiрiс, логикалык екпiннiң мәнiн түсiнiп колдану Бағалау критерийі: ● ● ● Тыңдалым мәтінінің тақырыбын табады; тыңдалым мәтiнiнiң негiзгi ойын анықтайды; айтылымда дауыс ыргагы мен сөйлеу мәнерін сақтайды. Айтылымда интонация, кiдiрiс, логикалык екпiндi колданады ● Ойлау дағдыларынын деңгейi: түсiну, колдану Орындау уақыты: 10-15 минут Тапсырма: 1. Мәтiндi мұқият окып, такырыбын анықтаңыз. 2. Мәтіннiн негiзгi ойын табыңыз. 3. Тындалым мәтіні Халқымыз жыл мезгілдері мен әр жыл мезгілдеріндегі табиғат құбылыстарын көбінесе аспан денелерiмен жан-жануарлар әрекетіне қарап болжаған. «Тұз тағысы табиғатпен тiлдес>> құбылыстарымен жабайы жан-жануарлар арасындағы табиғи байланыстын кұпия сырларын деп халкымыз табигаттын сан алуан бакылай отырып, өзіндік тұжырым корытындылар жасайды. Әрі оган ерекше мән беріп оны «амал» деп атап, әрбір амалды жануарлар тіршілігіндегі байқалатын өзгерістермен байланыстырып отырган. Осындай ой пікірлердiн кепшiлiгi экологиялык ұғымдармен де байланысты. Өлкеміздің басты байлыгынын бірі-бекіре байлыктары жайлы да халыктын кағидалары көптеп кездеседі. «Бекірінің басы таска тимей катпайды» деген халык накылы бекіре балықтарының өзенге карай өрлеп, өрiстейтіндігін аңғартады. Күз мезгілінде су біршама тартылған кезде бекіре балықтары өзеннiн құмды жағалауына топ-тобымен жиналып, түс мезгiлiнде бастарын су түбiндегi құмға такап, үйiрленген жылкыша ағынға карсы, бiрiнiн сонынан бiрi тiзiлiп тұрады. Оны халык «бекіре ойнагы» деп атайды. Казак халкында «тасбақа дауылы» деген де ұғым бар. Халқымыз тасбақаны киелi жануар деп онын киесiнен корыккан. Тасбақа тіршілігіндегі ерекшелiктiн бiрi - кысы ұйқыға кетуі. Көктем кезінде көбіне көкек айында тасбақа ұйкысынан оянып, iнiн тастап жер бетіне шығады. Дәл осы кезде ауа райы бұзылып, катты жел соғады. Мұны халык «тасбақа дауылы» деп атайды. Кыскы уйкысынан шыккан тасбака әлсiз болгандыктан сауытынын үстiнде калган топырак калдыгын осы кезде соккан жел үрлеп түсiредi деп уккан. Бұл кездегi тасбаканын ұйкысынан оянуы табиғаттағы ауа райын өзгерiсi мен тұспа тұс келедi. Жыл он екi айды өзінше зерттеп, зердесiне түйген қазақтар, он екі ай iшiндегi әртүрлi амалдарды атадан балаға мирас кып уйретiп, сабақтай білген.