Размещено 2 года назад по предмету
Қазақ тiлi
от omardjusupbek
1-токсан бойынша жиынтык багалауга арналган тапсырмалар Бөлім «Ауа райы және климаттык езгерістер. Фонетика» Оку максаты Бағалау критерийі 7.2.5.1 - мәтiн бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру 7.ӘТН1. Жалгаулардын ерекшелiгiн ескере отырып, ундестік заңына сәйкес орфографиялык нормага сай жазу Бiлiм алушы Мәтін бойынша проблемалык 3 сұрак кұрастырады Жалгаулардын ерекшелiгiн ескередi; үндестік заңына сәйкес орфографиялык нормага сай жазады Тапсырма Мәтiндi мұқият тындап, проблемалық сұрақтар құрастырыныз. Табигат. Бiздi қоршаған орта: жан-жануарлар мен өсiмдiктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстагы жулдыздар - осылардын барлығы да табиғат деген ауқымды ұғымды білдіреді. Адам - табигаттын ажырамас белiгi. Сондықтан халкымызда «Жер-Ана» деген егіз ұғым қалыптасқан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей кастерлеу - Ата костаган салтымыз. «Жер шоктыгы - Кокшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табигатка деген ыстык махаббатын бiлдiрген. - Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортанын, өзен мен келдердiн ластанбауына ерекше мән берген. «Су ішкен кұдығына түкірме», «Бұлақ көрсен, көзін аш» деп, жас ұрпақтың бойына табигатты коргаудын тәрбиесін сiнiрген. Табигатта уздiксiз өзгерістер болып жатады. Мысалы, жанартаудын аткылауы, найзагайдын жаркылы, судын мұзға айналуы сиякты кубылыстар табиғаттағы өзгерістерді көрсетеді. Аспан денелерінін козгалысы, гулдердiн шешек атуы, агаштын жайкалып өсуі, өзеннiн тасуы немесе көлдердiн тартылып су алуы осылардын барлыгы да коршаған ортадағы өзгерістер. Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер табиғат құбылыстары деп аталады. Табиғат құбылыстары бiр-бiрiмен тығыз байланысты. Оларды физика, астрономия, география, геология, биология, химия сиякты гылымдар зерттейді. Әр ғылымнын табиғатты зерттеуде өз максаты мен міндеті бар. Мысалы, физика, негiзiнен, механикалык козгалысты, жылу, электр, жарык кұбылыстарын зерттейді. Физика ғылымы зерттейтін табиғат құбылыстары физикалык кубылыстар деп аталады. Астрономия гылымы физика зандарына сүйенiп, бақылайтын аспан денелерi мен кұбылыстарының табиғатын түсіндіреді. Олардын касиеттері мен көрiнiсiн угындыруга, кубылыстардын себеп-салдарын ашуға тырысады. Мысалы, физика мен астрономияга ортак кұбылыстар күн мен түннің ауысуын және Күннің тутылуын карастырайық. - - Жарык күн мен карангы түннiн алма-кезек ауысуынын себебі Жердің өз осiнiн төңiрегiнде үздiксiз айналуы болып табылады. Жер өз осiн бiр тәулікте (24 сагатта) толык бiр айналып шығады. Жердiн айналуы барысында онын Күн сәулесі тускен бетi жарык болады да, ал карсы келенке бетiн түн басады. Сейтiп күн мен тун унемi алмасып отырады. даю 100 балов