Размещено 2 года назад по предмету
Қазақ тiлi
от zantleuovaaziza
Окылым
Жолаушы - белгiлi бiр максатпен жол жүруші, сапар шегуші адам. Қазақ халқының
дәстүрлі угымында «жолаушы өз үйiнен кырык кадам ұзап шыккан сон мүсәпір» делiнедi.
«Мүсәпір» араб тiлiнде жолаушы деген ұғымды білдіреді.
Сайын далада жолаушыга жолыккан адам оган жол көрсетіп, жөн сілтеп, ел мен
жердiн жайынан хабар беруге мiндеттi. «Жолаушы азыгы жолда>> деп бiлген жолаушы
ешкашан жол сапарга мол азык, ауыр зат алып шыкпаган. Жолаушы ауылга конуга келсе,
баса-көктеп кірмей, алдымен алыстан дауыстап, руксат сураган. Жолаушы даладан кос көрсе
де, мiндеттi түрде бұрылып, онда адам болсын-болмасын дәм татқан. Қаралы ауылга да
түсiп, аттануы тиiс болган.
тындап
«Қырыктын бiрi - Қыдыр» деп санаган казактар үйіне келген бейтаныс жолаушыға
ыкылас, құрмет танытып, конак етiп кутсе, байлык пен ырыздык келедi. Ал жолаушыны
сыйламаса, несiп-ырыздыгына кесiрi тиедi деп сенген. Жолаушы келген ауылына түстенiп,
ат-келiгiн суытып, тыныгып аттанган. Көшпелілер когамында жолаушы кен даладагы
окигалар туралы хабарды жедел жеткiзушi, акпаратты алмастырушы мiндетiн аткарган.
Жолаушыны әдейі ауылына бұрып әкеліп, алыс-жакыннын жаналыгын
аттандыратындар да болган. Жолаушыга киын-кыстау жагдайда кол ушын берген жан кейiн
кимас жолдас, дос-жаранга айналған. Қазақ халқы жолаушыны аса құрметтеген. Жолаушы
жүрген адам кездессе, оны үйiне әкеп, шай беріп, ат-көлiгiн жайлап, көмектесiп отырган.
Жолаушыдан бата алатын болған. Кешпендi емiр кешкен бабаларымыз жол жүрудiн жайын
жаксы бiлген. Ағайын-туыспен араласу үшiн немесе жогалган нәрсесiн iздеу ушiн, жолга кеп
шыгатын болган. Ата-бабаларымыз табигатпен етене жакын болып, жолга шыккан
жолаушылар жол багдарын жулдызга карап болжап, адаспаган.
Қазiргi кезде жолаушы ұғымы экономикалык категория ретiнде колданылады.
Халкымызда жолаушыга катысты көптеген макал-мәтелдер бар. Мысалы, «Жолы болар
жiгiттiн желi онынан согады» десе, «Жалгыз жүрсен, жолмен жүр, жолдан жолдас косылар.
Жолдан жолдас косылса, жолын болмас несi бар» деп жаксы жолдастын касиетiн айткан.
«Жолаушыны жол сынайды» деген макал аркылы сапар ауыртпалыгын бiлдiрген.
6-7. Мәтіннің стилі мен жанрын анықтап, себебiн дәлелденiз.
8. Қарамен жазылган сөздер мәтiнде не үшін колданылган?
9. Мәтiндегi мақал-мәтелдердi автор кандай максатта колданган?
[2]
[1]